Ortaöğretim başarı puanı (OBP) malum lise diploma notuna göre verilen bir puandır. Öğrenciler ortaöğretim başarı puanında 30 ile 60 arasında bir puan alırlar. Bu durum bazı meslek okullarının mezuniyet alanına göre yükseköğretim programı seçmelerinde 45 ile 90 arasında puana yansır. Bu puan diploma notu yüksek olanlar için bir avantajdır.
Ancak ortada adaletsiz bir durum var. Bazı okullar, özellikle özel okullar, OBP’lerinin yüksek gelmesi için öğrencilerin notlarını yüksek tutup, onların yüksek not ortalaması ile mezun olmalarını sağlarlar.
Fen lisesi gibi yüksek nitelikli öğrencilerin devam ettiği devlet okullarında eğitim genellikle ciddi şekilde yapılır ve öğrencilere notları sınavlarına göre verilir.
Ancak çoğu özel okul olan bazı okullarda sınavlar formalitedir ve öğrencilerin alacağı notlar önceden bellidir. Yada sınav öncesinde öğrencilere sorular verilip sınavdan yüksek puan almaları sağlanır.
Devlet okulundaki öğrenci derslerine çalışmak için ayrı bir efor sarf ederken, özel okullar genellikle sınavlara odaklandıklarından öğrenciler derslere çalışmak için ayrı bir efor sarf etmelerine gerek yoktur. Çoğu okul, tıpkı bir dershane gibi öğrencileri YKS sınavına hazırlar, bu doğrultuda eğitim verirler.
Devlet okulunda müfredatı işlemek bir zorunluluk olduğu için öğretmenler dersleri günü gününe işlerler. Özel okullarda ise sınav sistemi merkezde olduğu için öğrencilerle sınava yönelik hazırlık verilir.
Dolayısıyla hiçbir kayıp yaşanmasın diye pek çok özel okul öğrencilere çoğunlukla ful diploma notu yani 100 vererek mezun ederler.
Devlet okullarında ise okul birincisi bile 100’le mezun olamayabilmektedir. Bu durum OBP puanında ciddi haksızlığa neden oluyor. Söz gelimi diploma notu 100 olan ile, diploma notu 95 olan arasında 3 puan fark oluşmaktadır. Bu üç puan fazladan bir net demektir.
Söz gelimi iki öğrenci ele alalım. İkisi de aynı tyt netlerini, aynı ayt netlerini yapmış olsun (ben TYT 40 net, AYT 20 net aldım). Bu durumda 100 diploma puanı ile mezun olan öğrenci 321,67084 TYT puanı alır. AYT eşit ağırlık puanı ise 296,56090 olur.
95 diploma puanıyla mezun olan öğrenci 318,67084 TYT puanı alır. AYT eşit ağırlık puanı ise 293,56090 olur.
Diploma notundaki haksızlık açık ve net olarak görülmektedir. Diploma notu şişirilen öğrenci diğer öğrenciden 3 puan fazla almaktadır. Dolayısıyla belki de bu haksız puan farkıyla biri yerleşirken, diğer yerleşemeyecek veya başka tercihine yerleşecek.
Bu durum bazı okulların diploma notlarının geçerliliğini ve güvenirliliği sorgulatır. Çünkü çoğunlukla notları şişirilmiş öğrenciyle notları normal şekilde yapılan sınavlara göre verilmiş öğrencinin puan farkı 5 puan değil, daha fazla. Notları şişirilmiş öğrenciler 100 puan bandında gezerken, diğer öğrenciler en iyi ihtimalle 80 puan bandında gezmektedir.
Gençler çoğunlukla özel okulların sebep olduğu bu haksızlık nedeniyle OBP puanının YKS’den kalkmasını istiyor. Eğitimciler lise eğitiminin YKS sınavında daha fazla değer görmesi için uğraşırken, OBP puanındaki adaletsizlik lise diploma notlarını sorgulatır hale getirmiştir.
Bizim önerimiz, öncelikle liselerde merkezi sınavların yapılması, hakkaniyetli notların dağılımının sağlaması gerekiyor. Öte yandan YKS puanına göre okulların diploma notlarına 0,1’den 2,0’a kadar katsayı oluşturulması gerekiyor. Biz buna geçerlilik katsayısı diyoruz. Okulun ortalama YKS puanları ile ortalama diploma notları paralellik gösteriyorsa 1, daha düşükse düşme miktarına göre 1’in atında bir değer ve daha yüksek ise 1’in üstünde bir değer verilerek, gerçek notların tespiti yapılabilir.
Geçerlilik katsayısı, okulların diplomalarının değerleri konusunda da fikir vermeyi sağlar. Çünkü kamuya ait Anadolu lisesinden mezun olan bir öğrenci zar zor 85 not ortalamasını tuttururken, onunla aynı seviyedeki öğrenci özel okulda veya uyanık devlet okulunda 100 ile mezun oluyor. Bu durum ya ortaöğretim başarı puanının kaldırılmasını getirecek ya merkezi ortak sınavların yapılması gerekecek ya da dediğim gibi bu diploma notlarının geçerlilik katsayıları belirlenerek öğrencilerin yaşadığı haksızlık ortadan kaldırılacak.